Nauka samodzielności dziecka niejednokrotnie budzi bunt… u rodziców. Przyzwyczajeni, że dziecko zawsze ich potrzebuje, nie chcą i nie potrafią dać dziecku odrobinę samodzielności. Przez to coraz częściej można spotkać dzieci, które w wieku kilku lat nie zawiążą butów, czy też nie umieją posługiwać się sztućcami. Tymczasem psychologowie i pedagodzy podkreślają, że nauka samodzielności u dziecka powinna rozpocząć się jak najszybciej, a rodzice powinni zadbać o to, aby dziecku dać zarówno korzenie, jak i skrzydła. Zobacz jak nauczyć dziecko samodzielności.
Skąd brak samodzielności u dzieci?
Brak samodzielności u dziecka zazwyczaj wynika z błędów wychowawczych rodziców. Popełniają je szczególnie ci rodzice, którzy boją się, że rosnąca u dziecka niezależność sprawi, że maluch będzie postrzegał ich jako niepotrzebnych i zbędnych. Rodzice hamują również rozwój samodzielności ze strachu przed krzywdą, jaką może sobie wyrządzić dziecko lub zepsuciem czegoś, chęcią zrobienia czegoś szybciej i lepiej niż dziecko, przekonaniem, że maluch jeszcze nic nie musi oraz obawą, że jak dziecku się coś nie uda, to będzie mu smutno.
Kiedy uczyć dziecko samodzielności?
Naukę samodzielności u dziecka należy rozpocząć od 8 miesiąca życia. To wtedy, jak podają psychologowie, kończy się tzw. okres symbiozy matki/ innej bliskiej osoby i dziecka. Wtedy też powinno nastąpić stopniowe rozjaśnianie relacji i nauka dziecka bycia samodzielnym i niezależnym. Oczywiście nauka ta powinna być dostosowana do wieku oraz możliwości dziecka. Nie oznacza to więc, że od 8-io miesięcznego brzdąca trzeba wymagać, aby sam po sobie sprzątał czy się ubierał.
Jak hamuje się samodzielność dziecka?
Często rodzice chcą, aby ich dziecko było samodzielne, a mimo to nieświadomie hamują jego rozwój. Dzieje się tak podczas codziennych sytuacji, których często nawet się nie zauważa. Mowa tu o takich sytuacjach jak: zabranianie dziecku samodzielnego jedzenia – bo się pobrudzi, zabranianie raczkowania, bo na pewno zrobi sobie krzywdę, niech lepiej siedzi w kojcu czy kierowania do przedszkolaka zdań takich jak daj, ja ci szybciej założę te buty lub nie dotyka, bo…
W takich sytuacjach dziecko zaczyna w siebie wątpić, czuć się niepewnie i nie poradnie. Dziecko, za które mama czy tata robi wszystko, nigdy nie będzie samodzielne i samowystarczalne.
Jak uczyć dziecka samodzielności?
Nauka dziecka samodzielności powinna być dostosowana do jego indywidualnego rozwoju. Nie mniej jednak samodzielność powinna być dopasowana do wieku i na początku szczegółowo kontrolowana przez rodzica. Psychologowie podpowiadają, że trzylatek powinien już sam się rozebrać, ubrać (przynajmniej w części), jeść większość potraw, wykonać podstawowe zabiegi higieniczne (np. umycie rąk), powinien też zostać wdrażany w sprzątanie pokoju. Od czterolatka można wymagać tego, aby samodzielnie się ubierał i rozbierał, myśl zęby czy pomagał przy nakrywaniu do stołu, natomiast pięcio i sześciolatek może wykonywać drobne czynności pomocnicze w domu np. podawanie kwiatków.
Samodzielnie dziecko
Nauka dziecka samodzielności wymaga czasu i zaangażowania. Na początku maluch wszystko będzie wykonywał wolno, mało dokładnie i będzie potrzebował pomocy rodzica. Konieczna jest więc tu cierpliwości i dobra organizacja czasu. Nauka samodzielnego jedzenia czy ubierania się wiąże się też z wieloma nieudanymi próbami, które u dziecka mogą budzić złość i rozczarowanie, a u rodzica frustracją, że wszystko trwa tak długo i zaraz się spóźni do pracy. W nauce tej trzeba więc wykazać się nie lada cierpliwością oraz umiejętnością wytłumaczenia dziecku, że nie wszystko od razu się udaje.
Rodzice, którzy chcą, aby ich dzieci były samodzielne, muszą także unikać wyręczania we wszystkim maluchów. Nadopiekuńczość jest pierwszym wrogiem samodzielności. Zamiast wyręczać dziecko przy wiązaniu butów (kiedy po raz enty mu się nie udaje) należy mu jeszcze raz pokazać, jak się to robi. Nauka samodzielności to długa i wyboista droga, na której przyda się tez konsekwencja.
Samodzielność u dzieci to również prawo do podejmowania własnych decyzji. Bezwolny maluch, za którego zawsze decydują dorośli, nigdy nie będzie samodzielny. Nauka podejmowania decyzji u dziecka powinna zacząć się jak najszybciej – na początku decyzje mogą być błahe np. jaki kolor spodenek chce włożyć, co chce zjeść na śniadanie płatki czy kanapkę itp. Dzięki temu dziecko wie, że jego zdanie się liczy i, że w pewnych aspektach może decydować sami o sobie.
Mama, tata, samodzielność
Ucząc dziecko samodzielności, konieczne jest również określenie jednej strategii. Powinni się do niej stosować wszystkie osoby opiekujące się maluchem. Jeżeli jedne z domowników pozwoli dziecku np. jeść samodzielnie, a drugi będzie tego zabraniał, u malucha wywoła to złość i dezorientację.
Trzeba tez wspomnieć, że nauka samodzielności nie zawsze jest przyjemna dla dziecka. Przykładem może być codzienne sprzątanie pokoju, którego nie lubi większość dzieci – jeśli maluch zorientuje się, że mama zawsze go w tym wyręczy, chociaż tata uważa, że dziecko powinno robić to samo, będzie to wykorzystywał i z nauki samodzielnego sprzątania nici.
